Wat is een pacemaker ? 

Een pacemaker is een pulse generator en bestaat uit een geminiaturiseerd elektronisch circuit en een compacte batterij. Het geheel is omgeven door een titanium behuizing.

Er bestaan zowel éénkamer (meestal VVI of rechterkamer stimulatie, minder frequent AAI of rechter voorkamer stimulatie) als tweekamer (meestal DDD) pacemakers.

De pacemaker is door middel van leads (draden) verbonden met de rechter kamer en/of rechter voorkamer.

Een lead is eigenlijk een elektrische draad omgeven door isolatiemateriaal. Via de leads voelt de pacemaker de elektrische activiteit in het hart en kan hij indien nodig ook het hartspierweefsel gaan stimuleren.

Leads kunnen zowel passief (met vleugeltjes zodat ze ergens kunnen blijven achter haken) als actief (bezitten een klein schroefje om de lead vast te zetten in de wand - meestal is dit de lead voor de rechter voorkamer) zijn.

De meeste leads hebben aan hun uiteinde een klein reservoir met corticoïden. Normaal onstaat door de inplantatie een onstekingsreactie die nu door de lokale corticoïden wordt geminimaliseerd en is er een optimaal contact tussen lead en wand

Een pacemaker is noodzakelijk bij belangrijke geleidingsstoornissen in het hart, wat resulteert in een onvoldoende pompwerking van het hart zoals bij hoge graad AV bloks en bij ernstige sinusknoopziekte. Deze kunnen immers aanleiding geven tot duizeligheid en syncope (flauwvallen met bewustzijnsverlies) kunnen optreden. Bij brady-tachy syndromen is een vaak nodig omdat enerzijds vertragende medicatie moet worden gegeven om de episoden van snelle hartslag te vermijden en er dan anderzijds juist door die medicatie episoden zullen zijn van te trage hartslag met eveneens duizeligheid en syncope tot gevolg.

Bij inplantatie van een pacemaker moet u volledig nuchter zijn gedurende 6 uur. De procedure gebeurt enkel met lokale verdoving. Nadien wordt iets onder het buitenste derde van het sleutelbeen een korte insnede gemaakt van een drietal centimeter, iets onder het sleutelbeen.

De implantatie gebeurt meestal aan de rechterzijde, soms maakt een uitzondering, bv bij jagers.

Nadien wordt een klein bloedvatje opgezocht en worden de beide leads doorheen dat bloedvatje in de rechterhartkamer en voorkamer aangebracht. Soms is dat kleine bloedvat niet aanwezig en wordt de grote vene onder het sleutelbeen aangeprikt.

De positie van de leads wordt gecontroleerd met radioscopie (X-stralen). Nadien wordt de functie en positie van alle leads getest en indien nodig ook aangepast.

Onder de huid en de oppervlakkige vetlaag wordt dan een holte vrijgemaakt waar de pacemaker ingeplaatst wordt. Alles wordt grondig ontsmet. De huid wordt gesloten met verschillende lagen draad.

Afhankelijk van het type draad van de bovenste laag dient u al dan niet een tiental dagen na inplantatie uw huisarts te contacteren voor verwijderen van de hechtingen.

De eerste 24uur na plaatsing wordt de arm in een draagdoek tegen het lichaam gehouden om losraken van de pas geplaatste leads of een verplaatsing van de pacemaker te vermijden. De eerste weken mogen met de arm aan wiens zijde de pacemaker werd geplaatst geen zware lasten worden getilt en mag die arm niet boven het hoofd worden gehouden (haar kammen!).

48uur na inplantatie gebeurt een controle radiografie om de positie van de leads te controleren en wordt de pacemakerfunctie een eerste maal gecontroleerd.  

De eerste controle gebeurt reeds tijdens de hospitalisatie waarin hij werd geplaatst. Eén maand later volgt een tweede controle gezien door de onstekingsreactie tussen de lead en de wand de gevoeligheid nog kan veranderen. Nadien is een zesmaandelijkse controle noodzakelijk.

De controle gebeurt met een speciale computer of programmer. Via dit uitleestoestel gebeurt doorheen de huid (pijnloos) een controle van de verschillende instellingen van de pacemaker, van de levensduur van de batterij en van de status van de leads. Eventueel kan langs deze weg de pacemaker ook worden geherprogrammeerd.

Een pacemaker gaat gemiddeld 6 tot 10 jaar mee, nadien wordt het apparaatje vervangen op dezelfde manier als bij inplantatie, alleen bijven de leads meestal ter plaatse afhankelijk van de testresultaten. 

         Belangrijke opmerkingen / informatie in verband met uw Pacemaker

Besturen van een voertuig

Volgens de wet mag de patiënt de eerste maand geen wagen besturen. Nadien is er geen enkel bezwaar. Ook het dragen van een veiligheidsgordel blijft verplicht.

Lichamelijke inspanning

Eenmaal de pacemaker goed vastzit zijn er geen beperkingen wat betreft het bewegen van armen of schouders. Contactsporten (bvh. judo, boksen, rugby) worden best niet verder beoefend.

Magnetische stralen

Het is raadzaam om de anti-diefstal poortjes van warenhuizen en metaaldetectoren te vermijden. Men kan daarbij steeds de pacemakeridentificatiekaart laten zien. Best buigt men niet over een dynamo van een auto als de motor loopt.

Tandarts, fysiotherapeut en schoonheidsspecialiste

Het is steeds nuttig de fysiotherapeut, tandarts en schoonheidsspecialiste te melden dat men een pacemaker draagt. Hierdoor kan men vermijden dat apparaten met elektromagnetische velden in de buurt van de pacemaker komen.

Werkhervatting

Beroepen waarbij gewerkt wordt met elektrisch booglassen, hoogspanning, radar, radio- en tv- zenders, industriële eiektromotoren, inductie-ovens en inductietransformatoren mogen niet meer beoefend worden.

Reizen

Wanneer men met een vliegtuig wilt reizen, kan de pacemaker de metaaldetector bij de veiligheidscontrole activeren en kan de pacemaker gestoord worden. Het is zeker aangeraden een bewijs mee te nemen dat men drager is van een pacemaker. Wanneer men afgetast wordt met een handmagneetstaaf (detector) mag deze niet boven de pacemaker gehouden worden. Het tonen van de pacemakeridentificatiekaart kan dit probleem oplossen.

Huishoudelijke apparaten

Alle huishoudelijke apparaten mogen gebruikt worden. Ook de microgolfoven. Infrarode stralen zoals bij de afstandsbediening van tv, radio of auto zijn volstrekt ongevaarlijk

Draagbare telefoons

Zaktelefoons of GSM's moeten minimum op 20 cm van de pacemakerbatterij gehouden wo Ook wanneer men niet aan het telefoneren is. Het is zeker tegenaangewezen de zaktelefoon het borstzakje boven de pacemaker te dragen. Bij gebruik van de zaktelefoon is het best deze in de hand te houden aan de contralaterale kant van de pacemaker. Ook draadloze binnenhuistelefoons worden best niet boven de pacemaker gehouden.

Seksuele betrekkingen

Vele patiënten en partners maken zich zorgen om de inspanningen die geleverd worden tijdens het vrijen. De hartslag neemt toe en de bloeddruk stijgt, deze inspanning is te vergelijken met de inspanning geleverd bij het bestijgen van een 2 verdiepingen hoge trap. Kan u dit zonder problemen dan bestaat er geen beperking.

Medische onderzoeken en ingrepen

Bij elke opname in het ziekenhuis of bezoek aan de arts, tandarts of andere paramedisch personeel is het steeds nuttig te melden dat men drager is van een pacemaker. Ook dient de cardioloog verwittigd te worden als de patiënt diathermie of bestraling moet ondergaan. Best wordt met de cardioloog contact opgenomen vooraleer men overgaat tot een gal- of een niersteen vergruizing of een andere heelkundige ingreep, gezien de trillingen tijdens deze procedures kunnen interfereren met de normale pacemakerwerking.

Nucleaire magnetische resonantie [NMR]

Wegens de sterke magnetische velden is dit onderzoek verboden bij patiënten met een pacemaker. Gewone radiologische onderzoeken en echografie zijn volstrekt ongevaarlijk. Doch is het raadzaam de radioloog in te lichten. Een hoge dosis ioniserende stralen kan de pacemaker beschadigen.

Geneesmiddelen

Wanneer geneesmiddelen om het hartritme te controleren gestart worden (beta-blokkers,antiaritmica), dient men de geneesheer te melden dat men drager is van een pacemaker. Deze geneesmiddelen kunnen de pacingdrempel (de energie nodig om het hart te stimuleren) verhogen. Soms is het nodig de pacemaker op een hoger voltage te programmeren.

levensverzekering, autoverzekering

Het is best de verzekeringsmakelaar op de hoogte te brengen dat men drager is van pacemaker,

Elektrische defibrillatie

Elektrische defibrillatie van het hart kan ernstige schade toebrengen aan de pacemaker. Indien een elekrische defibrillatie noodzakelijk is, dienen de "paddles" loodrecht geplaatst te worden, op as tussen de pacemaker en de pacemaker-leiding.

Overlijden

Bij crematie is het bij wet verplicht de pacemakerbatterij vooraf te verwijderen.

Bron: Hartcentrum Hasselt - Belgie