Verwerking van een schokkende gebeurtenis

Verwerking van schokkende gebeurtenissen door volwassenen

Geconfronteerd worden met een schokkende gebeurtenis, dat laat niemand onberoerd. Niemand is er echt op voorbereid. En áls het gebeurt, kan dat ingrijpende gevolgen hebben. De emotionele en lichamelijke reacties kunnen hevig zijn. Op deze pagina kunt u meer lezen over het verwerken van een schokkende gebeurtenis. Hij is bedoeld voor direct betrokkenen, maar ook voor hun partner, familie of vrienden.

Tijdens en vlak na de gebeurtenis
Hoe ernstig zijn de psychische gevolgen van een schokkende gebeurtenis? Dat hangt er onder meer van af, of je het voor eigen ogen hebt zien gebeuren, óf dat je achteraf met de gevolgen bent geconfronteerd.

Wat zijn normale reacties?

er actief mee bezig blijven;

moeilijk kunnen geloven wat er gebeurd is;

In gedachten steeds met de gebeurtenis bezig zijn of er juist niet aan willen denken;

de plaats van de gebeurtenis vermijden, of steeds weer opzoeken;

zich momenten tijdens de schokkende gebeurtenis niet kunnen herinneren;

geïrriteerd of zonder reden boos zijn;

schrikachtig, overbezorgd of angstig zijn; neerslachtig zijn;

geen fut meer hebben en weinig belangstelling;

zich kwetsbaar voelen;

zich moeilijk kunnen concentreren - thuis, op het werk of op school;

(zichzelf) verwijten maken.

Op het moment zelf en direct daarna reageren de meeste mensen als vanzelf, zonder erbij na te denken. Je schakelt als het ware de automatische piloot in. Dit zorgt ervoor dat je geen domme of gevaarlijke dingen doet. Het stelt mensen in staat de situatie zo goed mogelijk door te komen, om te overleven. Je sluit je gevoelsmatig af. De één voelt zich onwerkelijk en anders dan normaal of heeft het idee naar een film te kijken. De ander voelt juist niets en staat verstijfd aan de grond genageld. Sommigen raken in paniek of kunnen gevoelens van woede niet onderdrukken. Als de eerste schok voorbij is, ontstaat er meestal eerst ongeloof en verbijstering. Daarna komen vaak heftige reacties zoals angst, boosheid, verdriet, trillen of beven. De duur van deze reacties kan variëren van een paar minuten bij de één, tot een paar uur of zelfs meerdere dagen bij een ander.

Verschillende reacties
De reacties na een schokkende gebeurtenis verschillen van persoon tot persoon. Hieronder volgen een aantal klachten die kunnen optreden. Het zijn normale reacties die nodig zijn om een abnormale gebeurtenis te verwerken. Zie ook de opsomming in het kader.

Alles opnieuw beleven
De indruk die een gebeurtenis nalaat kan zó sterk zijn, dat die later als het ware opnieuw beleefd wordt; zelfs lange tijd daarna. De één beleeft s nachts opnieuw wat er gebeurd is in dromen of nachtmerries. De ander neemt steeds levendige beelden waar, of geluiden of geuren, met alle bijbehorende emoties. Het opnieuw-beleven van de gebeurtenis kan leiden tot veel spanning en angst. Verjaardagen van de gebeurtenis of van overleden betrokkenen kunnen bijvoorbeeld heftige emoties losmaken. Ook wanneer er een ándere aangrijpende gebeurtenis gebeurt of op televisie getoond wordt, kan dit herbeleving van de eigen ervaringen teweegbrengen.

Ontkennen
Veel mensen doen alsof er eigenlijk niets is gebeurd of proberen de gebeurtenis te vergeten. Ze gaan daarom alle herinneringen uit de weg. Sommige mensen vermijden bijvoorbeeld situaties die lijken op die waarin de schokkende gebeurtenis plaatsvond. Dit vermijden kan nodig zijn om de vreselijke ervaring stukje bij beetje te verwerken. Er zijn ook mensen die zich gaan afsluiten voor anderen. Dat geeft een eenzaam en wanhopig gevoel. Soms voelen ze juist helemaal niets. De toekomst lijkt dan somber en uitzichtloos.

Hulp vragen

Een verwerkingsproces kost tijd en inspanning. Veel mensen vinden steun in hun directe omgeving. Normaal is dat de reacties op aangrijpende ervaringen na verloop van tijd afnemen. Soms blijft een schokkende gebeurtenis iemand nog lang in de greep houden.

Het kan zijn dat u na twee tot drie maanden nog steeds last heeft van wat er gebeurd is en dat de klachten niet verminderen. Het is dan raadzaam professionele hulp in te schakelen. Dat kan ook wanneer u zich zorgen maakt over iemand in uw omgeving. Neem dan contact op met uw huisarts of een andere hulpverlener, zoals een maatschappelijk werker of een pastor. Wanneer dat nodig is kunnen zij voor meer specialistische hulp verwijzen naar andere instanties.

Spanningen en andere psychische gevolgen
Een schokkende gebeurtenis brengt vaak veel stress en spanning teweeg. Mensen worden prikkelbaar, argwanend of schrikachtig of kunnen niet meer slapen. Ook geheugenproblemen en moeite met concentreren kunnen voorkomen. Huilbuien, een gevoel van onwerkelijkheid en het leven niet meer aankunnen, machteloosheid, zinloosheid, een uitgeblust gevoel, boosheid: het zijn allemaal natuurlijke uitingen van spanningen na een ingrijpende, schokkende ervaring. Ook relaties kunnen onder druk komen te staan. Soms krijgen betrokkenen het gevoel dat ze te weinig of op verkeerde momenten aandacht krijgen of dat ze anderen te weinig aandacht geven.

Lichamelijke klachten
Soms uiten psychische gevolgen zich in lichamelijke klachten zoals slapeloosheid, misselijkheid, lusteloosheid, een beklemd gevoel, ademhalingsmoeilijkheden of een koud en verdoofd gevoeld.

Praten helpt!
Het is belangrijk om uw gevoelens en gedachten niet op te kroppen, hoe geschokt of geschrokken u misschien ook bent. Houd uw gevoelens en gedachten niet voor uzelf, maar praat erover. Door u te uiten kunt u (letterlijk) de druk die de betrokkenheid bij een gebeurtenis geeft kwijtraken of verwerken. Onderstaande tips kunnen u wellicht helpen bij het verwerken:

Schrijf op wat er allemaal gebeurd is en welke gevoelens daarbij loskwamen.
Praat met anderen die hetzelfde hebben meegemaakt. Het helpt om te weten wat er precies is gebeurd en om te weten dat ook anderen moeite hebben alles te verwerken.
Huilen lucht op. Het is beter om uw gevoelens te uiten dan te vechten tegen uw tranen.
Pak beetje bij beetje de vertrouwde routine van elke dag weer op en wees actief. Door afleiding te zoeken en anderen te helpen, kunnen veel mensen de schok een beetje opvangen.
Alcohol helpt niet, integendeel. Medicijnen kunnen soms wel even helpen maar lossen niets op. Overleg hierover altijd met uw huisarts. Kies zelf geen middelen.

Bron: Riagg Drenthe...