- lage rugpijn
- De meest gestelde vragen ivm lage rugpijn.
- Lumbago, hernia, ischias...
- Wat belangrijk is
- Behandelplan
Rugpijn - Anatomie van de rug
Om ons rechtop te houden kunnen we rekenen op een vernuftig maar delicaat meesterwerk: de S -S-vormige wervelkolom met zijn 33 wervels: 7 halswervels, 12 ruggenwervels, 5 lendenwervels, 5 heiligbeenwervels en 4 stuitbeenwerveltjes.
De wervels zijn als het ware opeengestapeld en worden onderling verbonden door de facetgewrichten die zorgen voor de beweeglijkheid van de rug.
Tussen de bovenste 24 wervels zitten ook nog de tussenwervelschijven die functioneren als kracht-doorgevers bij het gaan en lopen. De tussenwervelschijven zijn van elastisch kraakbeen.
Spieren, banden en pezen helpen om de wervelkolom overeind houden.
Op hun beurt beschermen de wervels het ruggenmerg waarin de zenuwbanen lopen die de hersenen en de rest van het lichaam met elkaar verbinden.
Lage rugpijn
Ongeveer 2 op 3 volwassenen lijden zo nu en dan aan lage rugpijn (thv de lenden). Dat kan een lichte tot ondraaglijke pijn zijn, soms gepaard met spierkramp, stijfheid en een uitstralende pijn naar de benen of tinteling.
Wanneer er géén sprake is van een onderliggende ziekte of infectie, spreken we over biomechanische klachten.
Biomechanische klachten ontstaan meestal door onveilig tillen en bewegen, door overbelasting van de rugspieren en gewrichten, door beschadiging van de gewrichtsbanden, door te weinig lichaamsbeweging, een slechte conditie of zwaarlijvigheid.
Ook (negatieve) stress en roken kan lage rugpijn uitlokken of onderhouden.
De meeste lagerugklachten herstellen spontaan maar wanneer je de oorzaak (meestal een foute manier van bewegen of ongezonde leefgewoonte) niet aanpakt, is de kans op herval groot (meer dan 60 % hervalt binnen de zes maanden, ongeacht de behandeling), de aandoening wordt steeds erger (eerst wat spierpijn, dan een lumbago, daarna een ischias).
Acute rugpijn, bv na een verhuis, kan chronisch worden wanneer de beschadigde spier of het overbelaste gewricht geen kans krijgt om te herstellen of wanneer je terug té zware voorwerpen foutief tilt. Zelfs de gewone activiteiten kunnen nu voldoende zijn om je klachten te onderhouden.
LET WEL: de vraag of het om een mechanische of andere oorzaak gaat wordt altijd beantwoord door de (huis)arts.
Het is de dokter die de diagnose stelt, de bewegingsconsulent zal op basis van deze diagnose een aanpak voorstellen die je de beste kansen geeft op een spoedig herstel. Hij doet dat steeds in samenspraak met de behandelende arts of binnen een interdisciplinair team.
Multidisciplinair = uit verschillende vakgebieden bestaande groep zorgverstrekkers
Interdisciplinair = is een multidisciplinaire groep waarbij de verschillende zorgverstrekkers regelmatig overleggen en een eenduidige zienswijze overbrengen aan de patiënt.
De meest gestelde vragen ivm lage rugpijn.
Is bedrust aangewezen?
Eigenlijk niet, tenzij uitdrukkelijk voorgeschreven door je arts. Uit onderzoek blijkt dat je beter zo snel mogelijk je gewone activiteiten herneemt (in ieder geval zeer uitzonderlijk meer dan 3 dagen bedrust).
Wees bedachtzaam: vermijd bewegingen en houdingen die je pijn geven of die je rug belasten. Leer eventueel alternatieve bewegingen aan bv om je aan te kleden of om voor de kinderen te zorgen.
Bij (lange) bedrust bestaat de kans dat de spieren van je rug verder deconditioneren en dus nog minder hun taak aankunnen. Het herstel zal langer duren.
Moet ik buikspieroefeningen doen voor een sterke rug?
Men raadt bij rugklachten
aan om de 
buikspieren te sterken.
We denken dat dat niet zinnig is. Sommige buikspieroefeningen zijn zelfs af te raden omdat ze de druk in de tussenwervelschijf verhogen (vaak zelf de oorzaak van de rugklachten). Om goed te bewegen heb je sterke been- en rugspieren nodig en deze moeten zo snel mogelijk in conditie komen (kunnen dan meer belasting aan). Wil je toch buikspieroefeningen doen, vraag dan zeker advies. Er bestaat een specifiek programma rugsparende buikspieroefeningen. Goed voor je buik én veilig voor je rug.
Is mijn rug nu een zwakke plek?
Je voelt geen pijn meer en geniet terug volop van je leven. Het blijft echter knagen: komt de pijn terug, is mijn rug nu de zwakke plek? Misschien, maar je kan er zelf veel aan doen.
Als je weet dat de meeste rugklachten veroorzaakt of onderhouden worden door een slecht bewegingspatroon of door verkeerde houdingen, dan valt er heel wat te voorkomen. Het kost weinig en na een tijdje worden de aangeleerde rugveilige houdingen je tweede natuur.
Verder gelden hier ook de algemene regels: leef zo gezond mogelijk. Zorg dat je elke dag beweegt (1/2 uurtje flink stappen is al heel wat), eet gezond, ontspan je (en ook je rug) én slaap voldoende.
Men zegt dat stress rugpijn kan geven, is dat juist?
Stress kan inderdaad rug- en ook nekpijn uitlokken of onderhouden. Dat komt omdat je, als je gestresseerd bent, je een 'verkrampte' houding aanneemt en daardoor je rug overbelast. Je doet dat onbewust. Bv als je te zwaar onder druk staat op je werk of dat er spanningen zijn in de familie.
Het is dus niet de spanning die rugpijn geeft, maar wel de verkrampte houding die je erdoor aanneemt. Als je dat inziet ben je al een stap vooruit. Je kan op je houding letten en je leren ontspannen door relaxatie- of ademhalingstechnieken of door aandachtstraining. Tracht in ieder geval de oorzaak van de spanningen op te lossen, zoek hulp (de huisarts kan je adressen geven) of eventueel een andere baan als je geen verbetering ziet.
Moet ik er leren mee leven?
Mensen die reeds lang rugpijn hebben (we noemen het chronisch wanneer de pijn langer dan 12 weken aanhoudt) hebben tal van therapieën doorlopen zonder dat de pijn echt volledig verdwijnt. Soms krijgen ze te horen dat ze er moeten leren mee leven. Is dat zo?
Niet in de zin dat je aan je lot wordt overgelaten. Men wil daarmee aangeven dat de manier waarop men met de klacht omgaat veel kan bijdragen tot een beter comfort. Als men zich bv door de naaste omgeving gesteund voelt (men kan er over spreken en men krijgt de hulp die nodig is) dan zal men de klacht beter accepteren (en minder gespannen of verdrietig zijn). Wordt men echter teveel gespaard (men beklaagt je voortdurend, men neemt je alle werk uit handen, men behandelt je als mindervalide), dan zal je je op de duur ook zo gedragen.
Neem dus zelf je leven in eigen hand. Overleg met je omgeving en aanvaard de hulp die nodig is (soms is dat moeilijk) maar tracht vooral de dingen te doen die wel nog mogelijk zijn of doe ze op een andere manier. Volg de algemene adviezen bij rugpijn goed op.
Geef de pijn een plaats(je) in je leven, maar niet je hele leven. Er zijn speciale reconditioneringsprogrammas voor mensen met chronische pijn die goede resultaten geven.
Maar ook contact met lotgenoten kan helpen om beter om te gaan met de pijn.
Lumbago, hernia, ischias...
Je kent ze bij naam, maar wat is nu een lumbago, een hernia of een spinaalstenose? De meest voorkomende mechanische klachten geven hun moeilijke namen prijs.
Lumbago
Lumbale overbelasting en verrekking van de lumbale wervelzuil, beter gekend als lumbago of lumbalgie (= spit, lendenpijn).
Men heeft het dan over een hevige, meestal plots opgekomen pijn onder in de rug. Zeventig percent van de mechanische lagerugklachten hebben te maken met lumbago of aan lumbago gekoppelde problematiek.
Typisch is dat buigen, tillen en zitten pijnlijk is. Gaan en staan worden vaak beter verdragen. Bewegingsconsulenten spreken daarom van Flexie Geprovoceerde Rugklachten (FGR) d.w.z. de klachten worden uitgelokt of onderhouden door flexie (= buigen van de lenden).
Discus Hernia
Om uit te leggen hoe overbelasting schade berokkent, gebruiken we het beeld van een tube tandpasta waarbij de Nucleus de pasta is en de onelastische structuur die de Nucleus bijeenhoudt de tube. Wanneer je te hard knijpt op een gesloten (dop dicht) tube zal uiteindelijk de tube openscheuren en komt de pasta er langs de scheuren uit.
(Nucleus Pulposus = kern, de pap die in een kraakbenige ring besloten ligt.)
Een hernia is een 'uitpuiling' van een tussenwervelschijf van de wervelkolom en wordt dikwijls als HNP benoemd (Hernia Nuclei Pulposi). Hernias treden meestal op bij de drie onderste lendenwervels (tussen de 4de en de 5de lendenwervel en tussen de 5de wervel en het bekken). De tussenwervelschijf gaat 'uitpuilen' waarbij de buitenste gewrichtsbanden van de schijf scheuren net zoals bij de enkelbanden als je je voet verstuikt.
De meest typische klacht bij een lage hernia is dan ook pijn in de lenden en het bekken. Hoesten, niezen en persen kan de pijn doen toenemen omdat de druk in het wervelkanaal wordt verhoogd.
Ischias
Draagt de naam van de langste zenuw uit het lichaam: de nervus ischiadicus (heupzenuw of grote beenzenuw). Deze zenuw begint in het ruggenmerg en loopt via je bil / dij langs de achterkant van je been. Vandaar dat de pijn wel begint in de rug maar doorloopt tot in je been. De oorzaak is meestal druk op de zenuwwortels doordat een tussenwervelschijf haar structuur verliest door onveilig gebruik.
Afhankelijk van welke zenuwwortel er precies bekneld raakt kunnen er verlammingsverschijnselen van een of meer spieren ontstaan, of een verdoofd gevoel van de huid in datzelfde gebied.
De pijn steekt en kan licht tot hevig zijn. Andere symptomen kunnen zijn: een branderig gevoel, spierzwakte, een verdoofd gevoel of tintelingen in je been, voet of tenen, spierkramp in bil of been en verminderde reflexen in knieën en enkels.
Ischias is in zekere zin een verder stadium van lumbago. Dat kunnen we duidelijk merken bij bevraging van de patiënt: 90% van patiënten met ischias heeft ooit een lumbago gehad. Preventie (we noemen dat secundaire preventie omdat er reeds een kwetsuur was) kan dus heel wat leed voorkomen. Een bedachtzaam en rugveilig bewegingspatroon is de eerste stap.
Degeneratieve processen van de kleine gewrichtjes, ook facetartrose genoemd
Door het verminderd functioneren van de tussenwervels ontstaan er degeneratieve processen van de facetgewrichtjes. Deze problemen zijn leeftijdsgerelateerd. Ze komen meestal pas voor na je vijftigste.
Je kan precies dezelfde pijnen en klachten hebben als bij de hierbovenvermelde aandoeningen, doch ze doen zich in een andere context voor. Nu zal staan en gaan vaak meer problemen geven dan zitten of buigen.
We spreken daarom van Extensie Geprovoceerde Rugklachten (ipv flexie), Het strekken (holler maken) van de lenden doet pijn. Deze klachten worden dan ook anders aangepakt.
(Degeneratie = verminderde sterkte van een weefsel bij het ouder worden.)
Spinaalstenose
Als we de wervelzuil blijven (sterk) belasten in deze gedegeneerde toestand duiken vaak nog een aantal andere verschijnselen op. Deze krijgen de verzamelnaam: Lumbale Spinale Stenose (kortweg LSS).
Het betreft een degeneratieve vernauwing van het spinaal kanaal zelf (centrale stenosis) of een vernauwing van de zenuwkanalen. In dat geval spreekt men van foraminale* stenosis, en betreft het de plaats waar de zenuwen het kanaal verlaten, oa de ischiaszenuw.
Deze soort stenoses wordt veroorzaakt door vergroeiingen, woekeringen, van beenderweefsel of weefsel van de ligamenten.
We spreken van centrale stenosis bij versmalling van de centrale ruimte waar het ruggenmerg zich in bevindt.
(Foraminae intervertebrales = vervoegingsgaten, ruimten via dewelke zenuwbanen het ruggenmerg verlaten, richting been, de romp of arm.)
Er zijn twee vormen van LSS: de congenitale vorm en de verworven vorm.
De congenitale vorm (aangeboren) is relatief zeldzaam en komt voor op jonge leeftijd (dikwijls reeds tussen 30 à 40 jaar), de verworven vorm is niet zo zeldzaam en komt voor bij mensen van meer dan 60 jaar.
Bij Spinaal Stenose heb je doffe tot hevige scherpe pijn in de rug of in je billen / dijen die beginnen bij wandelen of een andere fysische activiteit waarbij de wervelkolom gestrekt of hol gebruikt wordt, de pijn straalt uit naar één of beide dijen en onderste ledematen, 60% van de patiënten hebben bilateraal (= zowel links als rechts) pijn, voosheid, krachtsvermindering of parethesia (= gevoelsstoornissen zoals voosheid en tintelingen) in de onderste ledematen, de symptomen verdwijnen of verbeteren bij flexieactiviteiten, zoals bij zitten en ook bij liggen.
Wat belangrijk is.
Vooreerst willen we enkele bevindingen uitleggen die we belangrijk vinden:
de natuur geneest enkel wanneer ze daartoe de kans krijgt: rugpijn en we hebben het hier over een biomechanische rugklacht is een positief signaal. Pijn verwittigt ons dat er gevaar dreigt en dat we ons zullen (blijven) kwetsen als we ons gedrag niet veranderen. Een voorbeeld: we tillen een te zware stoel en voelen het dadelijk in onze rug. We worden aangemaand om voorzichtiger te zijn.
Wanneer we ons gedrag veranderen zal de natuur in de meeste gevallen zorgen voor een (natuurlijk) herstel.
acuut kan chronisch worden
Men ziet dikwijls dat er weinig of geen relatie is tussen de klacht zelf en hetgeen men kan waarnemen op bv de RX-beelden. Dat komt omdat het bij rugpijn meestal gaat om een wekedelen-beschadiging.
(weke-delen letsels = het betreft hier voornamelijk spieren, ligamenten, vezels ...)
Rugklachten worden steeds erger wanneer men hervalt: patiënten met ischias hebben in 90% van de gevallen eerst een lumbago gehad.
Acute klachten kunnen chronisch worden wanneer we blijven volharden in een foutief leef- en bewegingspatroon. Chronische klachten zijn niet alleen moeilijker te behandelen, ze hebben daarnaast een grote psychologische en sociale impact. Denk maar hoe je je voelt na een dag lang pijn en wat het voor het gezin kan betekenen als je daardoor een aantal taken niet meer kunt uitvoeren.
Actief meewerken helpt
Je weet het misschien niet, maar alle studies wijzen er op dat de manier waarop men met zijn aandoening omgaat veel kan bijdragen tot een spoedig herstel of tot het snel hernemen van de dagelijkse activiteiten. Wie actief meewerkt heeft de beste uitkomstmogelijkheden (dwz de beste kansen op een spoedig herstel). Dat kan door de adviezen die je krijgt toe te passen, door de oefeningen te doen die je aangeleerd worden, enz. En dat niet alleen tijdens het (half)uurtje in de praktijk maar ook- en vooral- tijdens de 23 en 1/2 andere uren van de dag.
We noemen dat het 24-uurs model en een pro-actief beleid.
Onze werkwijze is er niet zomaar. We volgen de richtlijnen uit medische wetenschappelijke literatuur, of op evidentie-gebaseerd (evidence-based).
Evidence-based (afgekort EB) komt uit de medische wereld en wil zeggen dat wij in de praktijk zoveel mogelijk de voorhanden wetenschappelijke gegevens trachten toe te passen. Dat gebeurt bij voorkeur door EB richtlijnen, ook guide lines genoemd, te volgen of door het interpreteren van gerandomiseerde gecontroleerde studies (dat zijn wetenschappelijke studies van hoge kwaliteit, afgekort RCT).
In de praktijk wil dat zeggen dat wij bv bij acute rugpijn die richtlijnen volgen waarvan in studies aangetoond wordt dat zij u de beste kans op herstel geven. Als er voor een bepaald letsel geen studies zijn, dan volgen we de algemene richtlijnen voor dat type aandoening. Voor deze algemene richtlijnen bestaat er reeds een brede wetenschappelijke consensus (overeenstemming). De Associatie houdt nauwlettend het verschijnen van nieuwe of veranderende richtlijnen in het oog.
Behandelplan
Wat mag je dan als behandelplan verwachten?
We maken onderscheid tussen acute, subacute en chronische lagerugpijn.
(Acute lage rugpijn = rugpijn minder dan 6 weken aanhoudende, Subacute lage rugpijn = rugpijn die reeds meer dan 6 weken aanhoudt, maar niet langer dan 12 weken, Chronische lage rugpijn = al meer dan 12 weken)
Acute rugpijn
Goed om weten:
- meestal is de oorzaak overbelasting (mechanische klacht)
- in de meeste gevallen enkel sprake van wekedelen- letsel (zie begrippen)
- de pijn is een positief signaal: zie het als een verwittiging dat er schade kan optreden als je niet oppast
- acute klachten kunnen chronisch worden indien waarschuwing genegeerd wordt
- wanneer de overbelasting stopt, zal de natuur zelf het letsel herstellen
Pijndemping: Je voelt rugpijn en je ervaart dit - niet als een verwittiging- maar als de klacht op zich.
Dat is menselijk en we zullen er dan ook trachten voor te zorgen dat je zo snel mogelijk minder of geen pijn meer voelt. Dat doen we op verschillende manieren: enerzijds door je alternatieve houdingen en bewegingen aan te leren die minder pijn doen, anderzijds door pijndempende technieken.
Alternatieve houdingen en bewegingen: je hebt bv vooral pijn bij het naar voren buigen en toch moet je elke morgen je kousen aantrekken, je schoenen aandoen, enz. We leren je dus om dat op een andere manier te doen en waarbij je minder pijn hebt. Daarom zullen we bij het intake-gesprek altijd nagaan welke houdingen en bewegingen de pijn uitlokken en alternatieven aanleren.
Pijndempende technieken: dat kunnen de gebruikelijke conservatieve technieken zijn zoals massage, elektrostimulatie, tractie, osteopatische of manuele technieken Zij worden echter als ondersteuning aangeboden en altijd binnen een breder kader omdat ze op zich geen invloed hebben op het verloop van het letsel, noch op het recidief (terug hervallen) daar ze niets doen aan de werkelijke oorzaak nl de onveilige houdingen of bewegingen.
Het heeft ook geen zin om je een halfuur of een uur te 'behandelen' om daarna (de andere 23 uren van de dag) je rug terug te belasten. Belangrijk hier is dat je het model belasting- belastbaarheid begrijpt (zie begrippen) en dat je beseft dat - na een kwetsuur- eenvoudige activiteiten die je voordien zonder problemen kon doen, nu belastend kunnen zijn.
Instructie: als je begrijpt waarom je pijn hebt, ben je meer gemotiveerd om er voor te zorgen dat de oorzaak ervan aangepakt of voorkomen wordt. En dat is goed nieuws voor het natuurlijk herstel en voor de gezondheid van je rug in de toekomst.
We leggen je uit hoe je kwetsuur is ontstaan in een verstaanbare, overzichtelijke (ook visuele) taal en vooral wat je zelf kan doen om kwetsuren te voorkomen.
Oefeningen: bij acute rugpijn zijn oefeningen (het herhaald uitvoeren van specifieke bewegingen) niet zinnig, maar je doet er goed aan om in conditie te blijven (doe mee aan de gezondheidswandelingen als gaan en staan geen problemen geeft).
Rugscholing: we noemen het rugmanagement omdat het meer is dan scholing.
We werken volgens het Scandinavisch model waarbij getracht wordt om door operante conditionering het gedrags- en bewegingspatroon te veranderen.
Operante conditionering wilt zeggen dat men al handelend leert, dus niet enkele keren voor- en nadoen maar inoefenen tot het nieuw (veilig) bewegingspatroon je tweede natuur wordt. Dat wordt zeer praktisch aangeleerd: hoe je kousen aantrekken, zitten aan tafel, uit bed komen, iets uit de kast halen enz.
Rugscholing op zich zal de kwetsuur niet herstellen (dat doet de natuur wel als ze de kans krijgt) maar het zorgt er voor dat je je rug zo weinig mogelijk belast tijdens de herstelperiode en vooral dat je de klacht niet verergert of onderhoudt.
Rugmanagement (rugscholing + aandacht) betekent dat je leert te aanvaarden dat je in een situatie verkeert die je vraagt (of dwingt door pijn) om 'aandacht' te schenken aan de boodschappen die de natuur je op dat moment geeft. Aandacht schenken of bedachtzaam zijn is niet hetzelfde als voorzichtig zijn. Voorzichtig zijn gaat meestal over het vermijden van activiteiten, bv ik heb pijn bij tillen dus vermijd ik alle situaties waarbij ik moet tillen. Op die manier kan je niet meer functioneren in je dagelijks leven. Als je daarbij steeds minder gaat bewegen, dan is het gevolg hiervan dat je conditie vermindert met als gevolg een moeilijker herstel. En dat is dus niet goed.
Bedachtzaamheid gaat over het nadenken over hoe je je dagelijkse activiteiten kunt blijven doen zonder pijn uit te lokken, bv hoe kan ik toch dingen tillen/verplaatsen zonder mijn rug te belasten?.
Het is precies die manier van denken en doen die meerwaarde geeft aan de rugscholing.
Algemeen advies bij acute rugpijn: actief blijven, zo snel mogelijk de normale activiteiten heropnemen is de boodschap. Bedrust is niet aangewezen, tenzij specifiek door je arts voorgeschreven. Vermijd handelingen die pijn uitlokken of onderhouden of handelingen die zwaar belastend zijn voor de rug, gebruik alternatieve rugveilige houdingen of bewegingen om je taken uit te voeren.
Subacute rugpijn
Het behandelplan is in grote lijnen hetzelfde als bij acute rugklachten, maar hier zijn oefeningen wel sterk aangewezen, minstens 30 minuten per dag (mag ook in 3 maal 10 minuten uitgevoerd worden). Alle grote spiergroepen moeten worden aangesproken.
De Bewegingsconsulent zal rekeninghoudend met je beperkingen een aangepast oefenschema uitwerken. Het is zo dat je de oefeningen niet enkel in de praktijk uitvoert, maar ook thuis en op het werk. Daarnaast zullen we nagaan of er in je directe omgeving factoren zijn die je rugpijn uitlokken of onderhouden, zoals een verkeerd ingestelde bureau- of autostoel. Soms kunnen kleine ergonomische aanpassingen een groot verschil maken.
Ergonomie = het aanpassen van de werk- of leefomstandigheden aan de aard en de begrenzing van de mens.
Om je te (blijven) motiveren nemen we notitie van de vorderingen van de oefenintensiteit en passen we het programma regelmatig aan.`
Verder: volg de algemene raadgevingen bij rugpijn goed op zoals een veilig bewegingspatroon, voldoende beweging, let op je gewicht en tracht minder of niet te roken.
Chronische rugpijn
Als je lang pijn hebt, en daardoor een aantal activiteiten vermijdt of niet meer kunt doen, wordt het verloop van de aandoening en het herstelproces beïnvloed door andere factoren dan het loutere biologische. Je klacht zal inwerken op het gemoed waardoor de kans bestaat dat je neerslachtige gevoelens krijgt Je ziet geen verbetering en soms geen toekomst meer. Door de neerslachtigheid zal je je klacht sterker aanvoelen en kom je in een vicieuze cirkel terecht.We noemen dat de psychische component.
Ondertussen komen er andere problemen om de hoek kijken. Je kan niet meer wat je vroeger kon en je hebt meer hulp nodig. Je kan niet altijd deelnemen aan de normale activiteiten van het gezin of de omgeving en daarvoor is niet altijd begrip. Soms is het zo erg dat je werkombekwaam wordt. Dat noemt men de sociale component.
Om je te helpen moeten alle factoren die het herstel beïnvloeden of bemoeilijken aanpakt worden.. Daarom wordt er bij chronische rugpijn gewerkt volgens het multimodaal model en binnen een interdisciplinair team.
Multimodaal model= globale aanpak waarbij ook de diverse biologische, psychologische en sociale factoren aan bod komen
Interdisciplinair= team van artsen uit diverse vakgebieden en hier bewegingsconsulenten en die regelmatig overleg houden.
Bij chronische rugpijn wordt er gewerkt met (sub)doelen, bijvoorbeeld het kunnen hervatten van dagelijkse activiteiten zoals zelf boodschappen doen, licht huishoudelijk werk, enz. en zorgen we ervoor dat je langzamerhand meer mogelijkheden krijgt om actief te zijn. Daarnaast helpen we je om beter om te gaan met je klacht (kijken naar wat je wél nog kan en niet zozeer naar wat je niet meer kunt) en begeleiden we wanneer je terug aan het werk gaat....
Bron: Beweging.org
