Een veel voorkomende oorzaak van irritatie van de nekwervelkolom is een verkeerde slaaphouding. Bij een verkeerde slaaphouding komt het steunweefsel van de nek (kapsels en banden) gedurende langere tijd op spanning te staan, waardoor er veranderingen in die weefsels kunnen optreden. De zogenaamde collagene vezels waaruit het steunweefsel bestaat rekken enigszins op en de elasticiteit vermindert. Dit verschijnsel wordt genoemd kruip (creep). Wat de gevolgen daarvan zijn voor een gewricht is eenvoudig zelf te constateren aan de hand van het volgende testje:

Test U zelf:

Ga ontspannen zitten in een luie stoel of op de bank. Laat de voeten rusten op een voetenbankje waarbij de benen ontspannen zijn. De knieën zijn gestrekt en hangen nu een beetje door. Na enige tijd (vaak al na 5 à 10 minuten) wordt enig discomfort ervaren rond de knieën. Bij het opheffen van deze houding valt dan op dat de knieën aanvankelijk wat stijf zijn en moeizaam bewegen. Pas na een paar voorzichtige bewegingen gaat het weer beter. 

Als de nek in een gespannen houding ligt gebeurt er in feite hetzelfde. Toch zijn er twee belangrijke verschillen. Ten eerste is de spanning die in het steunweefsel optreedt doorgaans minder groot dan in bovenstaand voorbeeld en ten tweede worden slaaphoudingen meestal gedurende langere tijd ingenomen. Dit leidt er toe dat het discomfort van de nek niet direct wordt ervaren bij het gaan liggen in een verkeerde houding, maar vaak pas bij het ontwaken. De nek voelt dan wat stijf aan en vaak is er al sprake van hoofdpijn of van een gevoel van verhoogde druk (spanning) in het hoofd.

Er zijn twee belangrijke fouten in de lighouding die veel voorkomen:

1. Te veel torsie

slapen op de buik

Te veel torsie in de nek treedt het meest duidelijk op bij het slapen op de buik.De romp ligt min of meer vlak op het bed terwijl het hoofd zijwaarts is gedraaid. Het steunweefsel tussen het hoofd en de halswervelkolom en dat tussen de nekwervels onderling komen op spanning te staan. Juist tijdens het slapen zijn de spieren maximaal ontspannen en worden de in de nek optredende krachten niet opgevangen door de spieren, maar door het steunweefsel. Slapen op de buik is één van de meest belastende factoren voor de nek en moet absoluut vermeden worden. Bij mensen met een kwetsbare nek kan zelfs 5 minuten liggen op de buik al een etmaal lang voor extra klachten zorgen.

de 3/4 positie

Hiermee worden de houdingen bedoeld waarbij men op de zij ligt en de romp wat doorkantelt naar voren. In feite ligt men dan niet meer zuiver op de zij maar ergens tussen zijlig en buiklig in: de 3/4 positie. Het punt is dat het hoofd doorgaans niet doorkantelt. Hierdoor ontstaat boven in de nek weer verhoogde spanning in het steunweefsel, zij het minder extreem dan dat het geval is bij het slapen op de buik. Een voorbeeld van de 3/4 positie zie foto 1. Deze slaaphouding komt erg vaak voor, terwijl de mensen zich dan niet bewust zijn en denken dat zij gewoon op de zij liggen.

Een voorbeeld van de 3/4 positie: ergens tussen zijlig en buiklig in (foto 1)

slapen op de rug

Door het maximaal ontspannen zijn van de spieren heeft het hoofd de neiging om opzij te draaien indien men op de rug ligt te slapen. Ook in deze houding ontstaat, afhankelijk van de mate waarin het hoofd doordraait, in meer of mindere mate spanning in de nek ten gevolge van torsie. Bij deze houding speelt dan ook nog mee dat het achterhoofd veel meer uitsteekt dan de nek waardoor er schuifspanningen tussen hoofd en nek ontstaan. Ook dit kan na verloop van tijd leiden tot veranderingen in het steunweefsel hoog in de nek waardoor nek- en hoofdpijnklachten kunnen ontstaan. Al met al is ook het slapen op de rug geen goede houding voor mensen met hoofdpijn die wordt veroorzaakt vanuit de nek.

2. Te veel zijwaartse buiging van de nek

geen goede neksteun

De meeste 'gewone' kussens zijn wat ovaalvormig waardoor het hoofd rust op het relatief dikke middelste gedeelte. De nek daarentegen, die slanker is dan het hoofd en daarom juist een hogere onderlaag als ondersteuning nodig heeft, rust op het relatief dunnere gedeelte van het kussen (zie foto 2). Dit leidt er toe dat mensen hun kussen vaak even 'opproppen' in hun nek om toch comfortabel te liggen. Op zich is daar niks mis mee ware het niet dat een kussen niet een hele nacht zo blijft liggen.

Foto 2: Een traditioneel kussen steunt vooral het hoofd en niet de nek

Na zelfs geringe veranderingen van de slaaphouding (iedereen beweegt zich meermalen gedurende de slaap) verdwijnt daarmee de goede ondersteuning. Het gevolg is dat het hoofd wel gesteund wordt en de nek niet af nauwelijks. Hierdoor ontstaat er weer spanning in het steunweefsel tussen het hoofd en de nek.

Geen goede kussenhoogte

Foto 3: Een te laag kussen: te veel spanning op de nekspieren geen goede kussenhoogte

Indien het kussen niet de goede hoogte heeft, wordt het hoofd meer of minder opgetild dan dat eigenlijk goed zou zijn. Gevolg: zijwaartse spanningen in de nek. Vaak is het kussen, dat wil zeggen het deel dat onder het hoofd ligt, te hoog. Dat komt omdat mensen met hun schouders en romp dieper in het matras wegzakken dan met het relatief minder zware hoofd.

Bron: Nekpijn-NL