|
De integrale behandeling van het "post-whiplashsyndroom"
Het begrip "whiplash" staat voor het cervicale zweepslagsyndroom. In veel gevallen vindt men een dergelijk letsel na een autobotsing van achteren bij stilstand of bijna stilstand in een file. Door de plotselinge versnelling naar voren wordt het hoofd naar achteren geslingerd, en bij onvoldoende of ontbrekende hoofdsteun, wordt de nek sterk overstrekt. Vervolgens zwiept het hoofd voorover met forse hyperflexie van de nek. Door fixatie van het lichaam door de 3-puntsgordel wordt het scharnierpunt in de nek nog geaccentueerd. Door dit ernstige geweld kan er weefselbeschadiging in de weke delen ontstaan, bv. in spieren, pezen, ligamenten, bloedvaten, periost. Het gaat in dit bestek dus niet direct om eventuele wervelfracturen.
Bij de weke delen letsels echter is er meestal sprake van hematomen en oedeem, met pijnklachten en functievermindering als gevolg. Later optredende klachten ( na 1 - 4 dagen) kunnen een breed scala omvatten: toenemende hoofdpijn, duizeligheid, oorsuizingen, bewegingsonzekerheid tot evenwichtstoornissen gepaard gaande met misselijkheid.
De plotselinge schok en de extreme overstrekking gaan soms gepaard met een lichamelijk gevoel van een soort "doodsangst", waardoor het zenuwstelsel extreem reageert met een zgn. "startle"-reflex oftewel schrikreflex. De onvoorbereide (nog koude) spieren geraken in een kramptoestand en zenuwbanen, evenals sommige delen van de hersenen, worden sterk overprikkeld. Het geheel kan lijken op een soort hersenschudding. Het beeld is dat van een steen die in een emmer water gegooid wordt; de schokgolven deinen door het water tegen de rand en weer terug naar de plek waar de steen in het water kwam.
Het door mechanische krachten overweldigde lichaam reageert met paniek, en de lichamelijke verwerking van deze paniek duurt soms weken, soms jaren en wordt vaak niet begrepen door de omgeving van het slachtoffer: "Niet zeuren! Het ongeluk is toch allang voorbij!" Een en ander kan tot toenemende psychosociale problematiek aanleiding geven: van verstoorde intermenselijke relaties tot sociaal isolement wegens arbeidsongeschiktheid. We spreken dan uiteindelijk van het: "post-whiplashsyndroom".(1)
We zien ook, dat lichaamsdelen die al stevig belast werden, het nu af laten weten en niet meer normaal functioneren. Eenzijdige belasting voorafgaand aan het ongeval eist nu zijn tol. Als behandeling wordt o.a. zorgvuldige en herhaalde instructie inzake houding en beweging aanbevolen, en wel vanaf het begin(2). Het is dus raadzaam om het lichaam zo spoedig mogelijk, enerzijds het gevoel van veiligheid weer terug te geven, en anderzijds een functioneel bewegings-reïntegratie-programma te starten, om de, door de overstrekking of de schrikreflex, verloren gegane of "opgeofferde" functies weer te doen herleven.
Het zal duidelijk zijn dat er sprake kan zijn van een motorische, vegetatieve en/of psychische ontregeling. In dit verband is het hoogst interessant te vernemen wat Moshé Feldenkrais schrijft in zijn boek: "The elusive obvious"(3). Hij beschrijft hierin o.a. de gevolgen van een plotselinge overstimulatie van de 8e hersenzenuw : De nervus Octavus, die uit twee takken bestaat: De nervus acousticus en de nervus vestibularis. Het gaat hierbij om een keten van fysieke en psychische reacties, die ook na een whiplash kunnen optreden. Deze reacties vertonen een sterke analogie met embryonale reflexen of die van de pasgeborene, die als schrikreflexen geduid kunnen worden. Wat echter op latere leeftijd sterk op de voorgrond treedt, is het angstgevoel. Samen met de vegetatieve symptomen ( duizeligheid, misselijkheid) duidt dit dus op een overstimulatie van het vestibulaire apparaat. Dit dubbelzijdig aanwezige dubbelorgaan ( gehoor en evenwicht) is essentieel voor de oriëntatie in tijd en ruimte en voor de totstandkoming van het lichamelijke zelfbeeld.
De in ons instituut gebruikte zgn. Feldenkrais-methode blijkt in het reïntegratieproces zeer effectief te zijn, omdat zij zich richt op:
Zoveel mogelijk het herstellen van de oude, normale bewegingsreflexen of het opnieuw aanleren hiervan
Het loslaten van de schrikreflex. (Sommige mensen lopen nog steeds rond, alsof ze elk moment weer een ongeluk verwachten.)
Het bespreken van de psychische konsekwenties van het ongeluk voor werk en relatie. Soms is hiervoor rouwverwerking nodig (4). Soms was de dood emotioneel zó dichtbij, een zó ingrijpende ervaring, dat het een ommekeer in het leven veroorzaakt en de persoonlijkheid blijvend dreigt te veranderen.
Hoewel dit laatste niet onderschat mag worden, ligt het zwaartepunt van onze behandeling op het herstel van de motorische en vegetatieve functies m.b.v. de genoemde Feldenkraismethode. Er dient nog zeer zeker verder onderzoek gedaan te worden naar het whiplashfenomeen, en met name de relaties en interacties met de diverse functies van het organisme.
Bron: Louis Debets, arts.
Email: louis.debets@wxs.nl
Tel: 024 - 3978277
SYNTHESIS, praktijk voor integrale geneeskunde
Kloosterstraat 83
6562 AV Groesbeek
| 
.